Τι Κοινοβούλιο θα είχαμε αν την Κυριακή στήνονταν κάλπες;
«Ακυβερνησία» είναι η επικρατέστερη εκδοχή για την πολιτική κατάσταση της χώρας από μια αιφνίδια προσφυγή στις κάλπες. Με βάση τα έως τώρα ευρήματα των δημοσκοπήσεων, η ανάδειξη αυτοδύναμης κοινοβουλευτικά κυβέρνησης είναι εξαιρετικά δύσκολος στόχος, γεγονός που αποτελεί κοινή παραδοχή στις εταιρείες μέτρησης της κοινής γνώμης. Σε ένα εξαιρετικά ευμετάβλητο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό, με αδιευκρίνιστη επιρροή στο εκλογικό σώμα, είναι λογικό οι άνθρωποι των εταιρειών δημοσκοπήσεων να σταθμίζουν όλες τις κρίσιμες παραμέτρους στις αναλύσεις τους, διακινδυνεύοντας μόνο ασφαλείς εκτιμήσεις και με γνώμονα τα στοιχεία που έχουν έως τώρα στη διάθεσή τους. Και αυτό διότι στον πολιτικό χρόνο που θα απαιτηθεί μέχρι την ώρα της πραγματικής κάλπης, δηλαδή τις εθνικές εκλογές, υπάρχουν «ανοιχτά μέτωπα» που, εφόσον ολοκληρωθούν ως γεγονότα, θα διαμορφώσουν συνθήκες υψηλής ορατότητας, για ακριβείς αναλύσεις και εκτιμήσεις.
Γεγονότα που συνδέονται με τις εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας, την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, τις εσωτερικές εξελίξεις στα κόμματα, κυρίως στον χώρο της Κεντροαριστεράς, ενώ ενδιαφέρον θα παρουσιάσει σε επικοινωνιακό επίπεδο το περιεχόμενο των διλημμάτων και των διακυβευμάτων που θα θέσουν οι κεντρικοί πρωταγωνιστές, Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης, ένα θέμα που μπορεί να ανακατέψει την προεκλογική τράπουλα, επιδρώντας καθοριστικά και στη διαμόρφωση ενός άλλου μετεκλογικού και κυβερνητικού τοπίου, έχει να κάνει με την αλλαγή της εκλογικής νομοθεσίας. Η καθιέρωση της απλής αναλογικής, με κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα, είναι βέβαιο πως θα πολλαπλασιάσει τις δυνάμεις που θα εισέλθουν στο Κοινοβούλιο. Με βάση τα τρέχοντα στοιχεία που καταγράφονται στις αντιδράσεις της κοινής γνώμης, τα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» απευθύνθηκαν σε πέντε κορυφαίους αναλυτές από πέντε εταιρείες δημοσκοπήσεων και τους έθεσαν το ερώτημα «Τι είδους κυβέρνηση θα είχε η χώρα, αν την Κυριακή διεξάγονταν εθνικές εκλογές, και ποια θα ήταν η σύνθεση της Βουλής;».
Ο λόγος για τον Τάκη Θεοδωρικάκο, τον Δημήτρη Μαύρο, τον Κώστα Παναγόπουλο, τη Μ. Καρακλιούμη και τον Στράτο Φαναρά.
Απαντες συμφωνούν στην εκτίμηση ότι η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στις εθνικές εκλογές είναι μη αναστρέψιμη και στην πλειονότητά τους οι ερωτηθέντες βλέπουν τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη τη Χρυσή Αυγή, εκτός και αν υπάρξουν σοβαρές εξελίξεις σε δικαστικό επίπεδο για το κόμμα του Νίκου Μιχαλολιάκου. Θεωρούν πως η κάλπη θα γεννούσε ακυβερνησία, καθώς στην καλύτερη των περιπτώσεων το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν θα ξεπεράσει τις 144 έδρες. Η εξέλιξη αυτή αντιμετωπίζεται σε επίπεδο εκτιμήσεων από τους αναλυτές στη βάση δύο σεναρίων. Ή να οδηγηθεί η χώρα σε επαναληπτικές εκλογές, με τον ΣΥΡΙΖΑ να θέτει ως στόχο την κατάκτηση της αυτοδυναμίας στις κάλπες που θα ακολουθήσουν, ή να επιχειρήσει τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας με άλλες πολιτικές δυνάμεις που θα έχουν εξασφαλίσει την είσοδό τους στο Κοινοβούλιο. Σύγκλιση εκτιμήσεων διαπιστώνεται ως προς τον αριθμό των κομμάτων που θα εισέρχονταν στη Βουλή, εάν την Κυριακή διεξάγονταν εθνικές εκλογές. Η Βουλή θα ήταν επτακομματική, με βάση τα σημερινά δεδομένα. Με πρώτο κόμμα τον ΣΥΡΙΖΑ, δεύτερη τη Νέα Δημοκρατία, τρίτη τη Χρυσή Αυγή, τέταρτο το ΚΚΕ, πέμπτο το «Ποτάμι», στην έκτη θέση το ΠΑΣΟΚ και στην έβδομη τους Ανεξάρτητους Ελληνες.
ΣΤΡΑΤΟΣ ΦΑΝΑΡΑΣ (METRON ANALYSIS)
Οι πιθανοί κυβερνητικοί συνδυασμοί
Είναι αδύνατον να απαντηθεί η ερώτηση, κι αυτό γιατί με βάση τα σημερινά δεδομένα δεν θα υπήρχε αυτοδυναμία. Αρα, η κυβέρνηση που θα προέκυπτε θα ήταν κατά πάσα πιθανότητα κυβέρνηση με βασικό εταίρο το πρώτο κόμμα (δηλαδή εν προκειμένω τον ΣΥΡΙΖΑ), αλλά άγνωστο τον ή τους άλλους εταίρους.
Με βάση τους υπάρχοντες συσχετισμούς, θα ήταν εφικτός ο σχηματισμός μιας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας στις εξής περιπτώσεις συνεργασιών: ΣΥΡΙΖΑ-Ν.Δ. ή με ΚΚΕ ή με «Ποτάμι» ή με ΠΑΣΟΚ/«Ελιά».
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΟΣ (MRB)
Βασανιστικά ερωτήματα στο μυαλό των πολιτών
Ο πολιτικός χρόνος στη σημερινή συγκυρία είναι δραματικά πυκνός. Διαδοχικές ομιλίες στη ΔΕΘ, φόροι που ζορίζουν, συναντήσεις κορυφής που διαχειρίζονται τεράστια διακυβεύματα για τη χώρα, αδημονία των πολιτών για ανακούφιση, αλλά με ταυτόχρονη αγωνία για ασφάλεια «χυλοποιούν» το σκηνικό. Την ίδια στιγμή, το εκλογικό σώμα και δεν θέλει εκλογές όταν τους το θέτει κανείς «ξερά», σαν «θέλετε πρόωρες εκλογές, ναι ή όχι;», αλλά «φλερτάρει» μαζί τους όταν ανακατεύει κάποιος την υπόθεση της εκλογής του Προέδρου, φέρνοντας το διακύβευμα κοντά στην κρατούσα επικοινωνιακή ρητορική αρκετών πολιτικών δρώντων.
Στο μυαλό των πολιτών επικρατούν δύο βασανιστικά ερωτήματα:
α) «Και αν γίνουν εκλογές, τι χειρότερο μπορεί να μου συμβεί;»
και
β) «Το τυρί το βλέπω, τη φάκα δεν βλέπω».
Αυτό εξακολουθεί να οδηγεί τους ψηφοφόρους σε δύο πολύ μεγάλα ποσοστά:
α) στο 21,4% της αδιευκρίνιστης ψήφου
και
β) στο περίπου 12% προς τα μικρά κόμματα.
Και τα δύο ποσοστά είναι παράγοντες που αποσυντονίζουν τα μοντέλα πρόβλεψης και ωθούν τους «σοβαρούς» να είναι πολύ προσεκτικοί ως προς τις εικασίες για το τι μορφή θα είχαν τα αποτελέσματα από μια εκλογική αναμέτρηση σήμερα, αλλά και τι Βουλή θα σχηματιζόταν από αυτά. Σε ένα ασταθές, μάλλον μη διπολικό τοπίο, χωρίς την ύπαρξη ακόμα έντονης τελικής προεκλογικής περιόδου, χωρίς πλήρως σχηματοποιημένη την πειστικότητα της «ανακούφισης» ή την πλήρη αποκάλυψη της «ασφάλειας/σταθερότητας» της συντηρητικής οδού, δεν επιτρέπεται να γίνουν έτσι απροβλημάτιστα απλές αναγωγές στη διευκρινισμένη ψήφο για να φανούν ισχυροί νικητές, πιθανές έδρες και «εγγύτητες» στην αυτοδυναμία ή όχι.
ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΚΛΙΟΥΜΗ (RASS)
Σαφής υπεροχή ΣΥΡΙΖΑ, τρίτο κόμμα η Χρυσή Αυγή
Επτακομματική Βουλή με σαφή υπεροχή του ΣΥΡΙΖΑ έναντι της Ν.Δ. θα έβγαζε η κάλπη, αν σήμερα είχαμε εκλογές. Τρίτη θα έκοβε το νήμα η Χρυσή Αυγή, ενώ τόσο το ΚΚΕ, το «Ποτάμι» και το ΠΑΣΟΚ όσο και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες θα κατάφερναν να περάσουν το κατώφλι του Κοινοβουλίου. Με δεδομένο ότι με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο τη σύνθεση της Βουλής καθορίζει εν πολλοίς το ποσοστό των κομμάτων που δεν θα διαβούν το κατώφλι της, είναι δύσκολο να επιχειρηθεί ο προσδιορισμός των εδρών των κομμάτων. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ ως πρώτος θα επωφεληθεί του προνομίου των 50 εδρών και με βάση το σημερινό δημοσκοπικό ποσοστό του θα βρίσκεται κοντά στις 140 έδρες.
Αποτιμώντας την πολιτική συγκυρία, με βάση τις δημοσκοπήσεις, θα λέγαμε ότι η κυβέρνηση βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο και το αφήγημα της σταθερότητας δοκιμάζεται, αν και ενδέχεται να είναι το διακύβευμα των εκλογών. Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν αναδεικνύεται ως δύναμη αλλαγής, αλλά ως το μη χείρον και είναι περισσότερο αντανακλαστική, παρά συνειδητή επιλογή των ψηφοφόρων. Το βέβαιο είναι πως η επόμενη κυβέρνηση θα είναι συνεργασίας, πιθανότατα με βασικό κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ερώτημα είναι αν το κίνητρο των κομμάτων που συγκλίνουν για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα είναι ιδεολογικό ή απλώς ποσοτικό.
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΙΚΑΚΟΣ (GPO)
Ατομικές συμπεριφορές και συντηρητικοποίηση
Οι δημοσκοπήσεις δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πρόβλεψη εκλογικού αποτελέσματος. Ωστόσο, οι τάσεις που καταγράφουν επιτρέπουν εκτιμήσεις για τις πολιτικές προοπτικές: μεγάλα τμήματα της κοινωνίας έχουν αποδεχθεί τα χαμηλότερα επίπεδα διαβίωσης. Η κόπωση και η απογοήτευση από την ύφεση και την ανεργία οδηγούν περισσότερο σε κάθε είδους ατομικές συμπεριφορές και συντηρητικοποίηση, παρά σε ριζοσπαστικοποίηση. Πολιτικά, ωστόσο, αυτός που ενισχύεται και έχει τον πρώτο λόγο στο ενδεχόμενο εκλογών είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, γιατί:
¢O φόβος του 2012 για έξοδο από την ευρωζώνη έχει εκλείψει. Το ψυχολογικό περιβάλλον θυμίζει περισσότερο «συνηθισμένες εποχές» του πολιτικού κύκλου, η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς τον κυβερνητικό ρεαλισμό, παρά τις εσωτερικές αντιθέσεις του, καθησυχάζει και προσελκύει ψηφοφόρους κάθε προέλευσης.
Oι ρωγμές στην κυβερνητική εικόνα μεγαλώνουν συνεχώς, με αποτέλεσμα την αμφισβήτηση της δυνατότητάς της να διαχειριστεί την κρίση.
Σε αυτό το περιβάλλον η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ με πολύ σημαντική διαφορά είναι το ισχυρότερο σενάριο. Η κοινοβουλευτική αυτοδυναμία είναι δύσκολη, αλλά με τον συγκεκριμένο εκλογικό νόμο και την παρούσα πολιτική διάταξη, δεν είναι αδύνατη. Η Ν.Δ. είναι αποσυσπειρωμένη, πληρώνοντας ιδιαίτερα την υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης, χωρίς να εγγυάται πειστικά θετική διέξοδο. Η Ακροδεξιά ενισχύεται κοινωνικά, αλλά η εκλογική δύναμη της Χ.Α. επηρεάζεται και από τις δικαστικές αποφάσεις. Το εναπομείναν ΠΑΣΟΚ συμπιέζεται έντονα από την οξύτατη πόλωση ανάμεσα στα δύο πρώτα κόμματα και την πρόσδεσή του στο χθες των ευθυνών της κρίσης και του μνημονίου. Το «Ποτάμι» στάσιμο, αλλά με δυνατότητα ανάκτησης της δυναμικής του, σε έναν ρόλο δημιουργικού κυβερνητικού συμμάχου. Το ΚΚΕ δείχνει σταθερό στη δύναμη των ευρωεκλογών, ενώ οι ΑΝ.ΕΛ. δίνουν τη μάχη της εισόδου στη Βουλή. Ολα αυτά, χωρίς να γνωρίζουμε τον χρόνο των εκλογών και τα τελικά διακυβεύματα από τα οποία οι πολίτες θα οδηγηθούν στην κάλπη.
ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ (ALCO)
Μακριά από αυτοδυναμία και σκηνικό νέων εκλογών
Εάν είχαμε εκλογές την Κυριακή, με βάση τις καταγραφές όλων των πρόσφατων δημοσκοπήσεων, δεν θα είχαμε κυβέρνηση. Αυτό γιατί τα ποσοστά του πρώτου κόμματος (με όποια μέθοδο εκτίμησης ή αναγωγής της απροσδιόριστης ψήφου χρησιμοποιήσει κανείς) απέχουν από εκείνα που απαιτούνται για την αυτοδυναμία.
Σε ό,τι αφορά τη σύνθεση της Βουλής, αυτή μόνο υποθετικά μπορεί να προσεγγιστεί, αφού και πάλι πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάποια εκτίμηση αναγωγής της απροσδιόριστης ψήφου, που είναι βεβαίως στηριγμένη σε λογικές παραδοχές και μοντέλα που έχουν δοκιμαστεί, αλλά δεν παύει να είναι αυθαίρετη. Πολύ περισσότερο, όταν αφορά μια κοινωνία σε διαρκή κινητικότητα, όπου τα μοντέλα του παρελθόντος συχνά δεν αρκούν για να εκτιμήσουν τις τάσεις του μέλλοντος. Για να μην αφήσω, πάντως, αναπάντητο το δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, θα θεωρούσα λογική μια εκτίμηση που οδηγεί (πάντα με τα σημερινά δεδομένα) σε 140-144 έδρες για τον ΣΥΡΙΖΑ, 72-76 για τη Ν.Δ., 23-25 για τη Χρυσή Αυγή, 16-18 για το ΠΑΣΟΚ, το «Ποτάμι» και το ΚΚΕ και 9 για τους ΑΝ.ΕΛ. Μία τέτοια σύνθεση της Βουλής μάλλον παραπέμπει περισσότερο σε νέες εκλογές, παρά στον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Ολα αυτά σήμερα. Γιατί μέχρι τις εκλογές οι εξελίξεις μπορεί να είναι πολλές και προς πολλές κατευθύνσεις.
