Σαράντα δύο χρόνια συμπληρώνονται αισίως, σήμερα, από τη μέρα που η Δημοκρατία επανήλθε στον τόπο που τη γέννησε, έπειτα από επτά χρόνια δικτατορίας που επέβαλε στις 21 Απριλίου 1967, η Χούντα των Συνταγματαρχών.
.
.
.
Τα ξημερώματα της 23ης προς 24ης Ιουλίου του 1974, ο Εθνάρχης Κωνσταντίνος Καραμανλής, επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι τον υποδέχθηκαν στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, και αναλαμβάνει τις τύχες της χώρας όντας πρόεδρος της κυβέρνησης εθνικής ενότητας.
Τι προηγήθηκε
Τις προηγούμενες ημέρες, η Ελλάδα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση, καθώς στις 20 Ιουλίου, το καθεστώς Ιωαννίδη – ο οποίος στις 25 Νοεμβρίου του 1973 ανέτρεψε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο- πρόδωσε την Κύπρο και ξεκίνησε η επέλαση του Αττίλα Ι. Οι στρατιωτικοί, βλέποντας ότι τα περιθώρια στενεύουν επικίνδυνα, πήραν την απόφαση να παραδώσουν την εξουσία στους πολιτικούς.
Το μεσημέρι της 23ης Ιουλίου στη Βουλή των Ελλήνων πραγματοποιήθηκε συνάντηση υπό τον εκτελούντα χρέη προέδρου της Δημοκρατίας στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη και πολιτικούς και άλλες προσωπικότητες, οι οποίοι είχαν σημαίνοντα ρόλο στην προδικτατορική περίοδο (Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Γεώργιος Μαύρος, Στέφανος Στεφανόπουλος, Πέτρος Γαρουφαλιάς, Γεώργιος Αβέρωφ, Σπύρος Μαρκεζίνης, Γεώργιος Αθανασιάδης – Νόβας).
Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης αφού έγινε αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης, πάρθηκε η απόφαση να επιστρέψει στην Ελλάδα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής,-ζούσε εξόριστος στο Παρίσι από το 1963- για να ηγηθεί μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας (αρχικά ήταν να αναλάβει πρωθυπουργός ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος). Αυτός που κλήθηκε να μεταφέρει τις αποφάσεις των πολιτικών στον Καραμανλή ήταν ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο οποίος επικοινώνησε μαζί του, ζητώντας του να επιστρέψει άμεσα στην Ελλάδα.
Μετά το τηλεφώνημα του Αβέρωφ, υπήρξε και δεύτερη σύσκεψη όπου εκεί συμφωνήθηκε η άμεση επιστροφή του Εθνάρχη. Μάλιστα ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν παραχωρεί στον Κωνσταντίνο Καραμανλή το αεροσκάφος της Γαλλικής προεδρίας για το ταξίδι της επιστροφής.
Μέσα σε λίγη ώρα το νέο μεταδίδεται σε όλη την πρωτεύουσα και μετά από επτά χρόνια στο «γύψο» ξεκινούν οι πρώτες συγκεντρώσεις. Άλλοι μεταβαίνουν στην Πλατεία Συντάγματος και άλλοι κατευθύνονται στο αεροδρόμιο του Ελληνικού για να υποδεχθούν τον Καραμανλή.
Ο Καραμανλής στην Ελλάδα
Tο αεροπλάνο της Γαλλικής προεδρίας φτάνει στο αεροδρόμιο στις 2 το πρωί της 24ης Ιουλίου και ο Καραμανλής πατάει σε ελληνικό έδαφος 11 χρόνια μετά τη φυγή του. Το συγκεντρωμένο πλήθος τον υποδέχθηκε με ενθουσιασμό. Μάλιστα μετά δυσκολίας –σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων- κατάφερε να διασχίσει το δρόμο προς την έξοδο του αεροδρομίου και να μεταβεί στη Βουλή των Ελλήνων.
Καθ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, προς το Σύνταγμα τον ακολουθούσαν εκατοντάδες αυτοκίνητα, τα οποία χτυπούσαν τα κλάξον τους συνεχώς. Λίγο μετά τις 04:00 το πρωί, ενώπιον του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και του προέδρου της Δημοκρατίας, Στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη ορκίστηκε πρωθυπουργός. Εν τω μεταξύ το μεσημέρι της ίδιας μέρας πραγματοποιείται η ορκωμοσία ενός μέρος της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, το οποίο αποτελούνταν από προσωπικότητες της Αριστεράς και της Δεξιάς, ενώ δύο μέρες μετά στις 26 Ιουλίου- ολοκληρώθηκε η σύνθεση της νέας κυβέρνησης.
Αμέσως μετά, ακολούθησαν οι ανακοινώσεις της νέας κυβέρνησης, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν η αμνήστευση όλων των κρατουμένων, το κλείσιμο της Γυάρου, καθώς και η επιστροφή της εθνικότητας σε όσους την είχε στερήσει η Χούντα. Φυσικά στις άμεσες προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης ήταν η αντιμετώπιση της κατάστασης που επικρατούσε στην Κύπρο και ακολούθως η επιστροφή της πολιτικής ομαλότητας.
Ποια πρόσωπα συγκρότησαν την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας
Στις 24 Ιουλίου 1974 διορίστηκαν οι Κωνσταντίνος Καραμανλής Πρωθυπουργός,Γεώργιος Μαύρος αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εξωτερικών, Ξενοφών Ζολώτας υπουργός Συντονισμού και Προγραμματισμού, Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας υπουργός Εθνικής Αμύνης, Γεώργιος Ράλλης υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου υπουργός Δικαιοσύνης, Σόλων Γκίκας υπουργός Δημοσίας Τάξεως, Κωνσταντίνος Τσάτσος υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών, Νικόλαος Λούρος υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Κωνσταντίνος Λάσκαρης υπουργός Απασχολήσεως, Ανδρέας Κοκκέβης υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών, Παναγιώτης Λαμπρίας υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ.
Ένα μήνα μετά, στις 26 Ιουλίου 1974 παραιτήθηκε ο Γ. Ράλλης (Εσωτερικών) και διορίστηκαν οι Γεώργιος Ράλλης υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, Χριστόφορος Στράτος υπουργός Εσωτερικών, Ιωάννης Πεσμαζόγλου υπουργός Οικονομικών, Δημήτριος Παπασπύρου υπουργός Γεωργίας, Χαράλαμπος Πρωτόπαπας υπουργός Βιομηχανίας, Αθανάσιος Κανελλόπουλος υπουργός Εμπορίου, Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης υπουργός Δημοσίων Έργων, Γεώργιος Μυλωνάς υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, Ιωάννης Μηναίος υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, Ευάγγελος Δεβλέτογλου υφυπουργός Συντονισμού και Προγραμματισμού, Ιωάννης Μπούτος υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, Ιωάννης Βαρβιτσιώτης υφυπουργός Εσωτερικών, Δημήτριος Τσάτσος υφυπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Κωνσταντίνος Αποσκίτης υφυπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γεώργιος Λιανόπουλος υφυπουργός Οικονομικών, Γεώργιος Παπαγιαβής υφυπουργός Γεωργίας, Αθανάσιος Ταλιαδούρος υφυπουργός Βιομηχανίας, Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος υφυπουργός Εμπορίου, Αθανάσιος Τσαλδάρης υφυπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών, Κωνσταντίνος Αλαβάνος υφυπουργός Δημοσίων Έργων, Εμμανουήλ Κεφαλογιάννης υφυπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών
Στις 3 Αυγούστου 1974 διορίστηκε ο Δημήτριος Μπίτσιος υφυπουργός Εξωτερικών.Στις 23 Αυγούστου 1974 διορίστηκε ο Γεώργιος Δ. Δασκαλάκης, Πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, με πληρεξούσιο Υπουργού.Στις 28 Αυγούστου 1974 διορίστηκε ο Ιωάννης Κατσαδήμας υφυπουργός Εθνικής Αμύνης, και ο Βασίλειος Βασιλείου Υφυπουργός Πολιτισμού και Επιστημών.
Ποιες αλλαγές έφερε η Μεταπολίτευση της 24ης Ιουλίου
Οι πρώτες αλλαγές της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, ήταν η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, καθώς και των υπολοίπων αριστερών κομμάτων , η ψήφιση νέου Συντάγματος, ο ορισμός προσωρινού προέδρου της Δημοκρατίας – επιλέχθηκε ο Μιχαήλ Στασινόπουλος-, το δημοψήφισμα του 1974 μέσω του οποίου το πολίτευμα της Ελλάδας μετατράπηκε σε προεδρευόμενη Δημοκρατία και η παραπομπή σε δίκη των πρωταίτιων του Πραξικοπήματος.
Η δίκη των πρωταιτίων της Χούντας
Η Δίκη των Συνταγματαρχών και των υπολοίπων μελών της Χούντας πραγματοποιήθηκε από τις 28 Ιουλίου -29 Αυγούστου 1975 στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού. Οι πρωταίτιοι ήταν αντιμέτωποι με τις κατηγορίες της εσχάτης προδοσίας και της στάσης.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας μέχρι και τη δίκη, οι πραξικοπηματίες είτε κυκλοφορούσαν ελεύθεροι είτε υπό κατ’ οίκον περιορισμό.Η εξήγηση αυτού του γεγονότος ήταν η εξής: Η κυβέρνηση της “Εθνικής Ενότητας” του Κωνσταντίνου Καραμανλή -που είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρα από τις 24 Ιουλίου του 1974- εξέδωσε άμεσα ένα νομοθετικό διάταγμα, βάσει του οποίου χορηγήθηκε μια μάλλον ασαφής “αμνηστία” για όλα τα πολιτικά εγκλήματα του διαστήματος 21 Απριλίου 1967 – 23 Ιουλίου 1974, με προφανή στόχο να καταστεί δυνατή η απελευθέρωση και η επιστροφή από τους τόπους εξορίας, των φυλακισμένων και εκτοπισμένων αντιπάλων του δικτατορικού καθεστώτος, όπως και έγινε.
Ωστόσο, η διαταγή αυτή δεν εξαιρούσε τους πραξικοπηματίες, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να παραμένουν ελεύθεροι. Με τη Γ΄Συντακτική της Πράξη, η Βουλή των Ελλήνων επιχείρησε να ερμηνεύσει το διάταγμα, με συνέπεια τα εγκλήματα των χουντικών να εξαιρεθούν από την αμνήστευση. Έτσι τελικά, άνοιξε ο δρόμος για οποιονδήποτε πολίτη το επιθυμούσε, να καταθέσει μηνύσεις εναντίον των πραξικοπηματιών για Εσχάτη προδοσία.
Την αρχή λοιπόν, έκανε μια ομάδα νεαρών δικηγόρων της Αθήνας ανάμεσα στους οποίους, και ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος και έτσι κινήθηκε η διαδικασία της ποινικής δίωξης, γεγονός που οδήγησε στη σύλληψή τους.
Στις 23 Αυγούστου του 1975, ο πρόεδρος του 5μελούς Εφετείου Αθηνών Γιάννης Ντεγιάννης εκφώνησε την υπ’ αριθμ. 477 απόφαση του δικαστηρίου το οποίο επέβαλε τις ακόλουθες ποινές:
Γεώργιος Παπαδόπουλος: Στρατιωτική καθαίρεση και θάνατος, Στυλιανός Παττακός: Στρατιωτική καθαίρεση και θάνατος, Νικόλαος Μακαρέζος: Στρατιωτική καθαίρεση και θάνατος, Γρηγόριος Σπαντιδάκης : Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Γεώργιος Ζωιτάκης: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Οδυσσέας Αγγελής: Στρατιωτική καθαίρεση και 20ετής κάθειρξη, Ιωάννης Λαδάς: Στρατιωτική καθαίρεση και 20ετής κάθειρξη, Δημήτριος Ιωαννίδης: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Νικόλαος Ντερτιλής: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Μιχαήλ Μπαλόπουλος: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Μιχαήλ Ρουφογάλης: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Κωνσταντίνος Ασλανίδης: Ερήμην σε ισόβια, Αντώνιος Λέκκας: Ισόβια, Γεώργιος Κωνσταντόπουλος: Ισόβια, Δημήτριος Σταματελόπουλος: Ισόβια, Στέφανος Καραμπέρης: Ισόβια, Ευάγγελος Τσάκας: Ισόβια, Νικόλαος Γκαντώνας: Ισόβια, Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος: Ισόβια. (Ο Θεοφιλογιαννάκος παραπέμφθηκε και στη Δίκη των βασανιστών).
Ερήμην σε ισόβια καταδικάσθηκαν επίσης οι Ιωάννης Παλαιολόγος και Πέτρος Κωτσέλης. Από τους υπόλοιπους καταδικασθέντες, σε έξι επιβλήθηκαν ποινές από 20ετούς καθείρξεως μέχρι 5ετούς φυλακίσεως, ενώ οι Αλέξανδρος Χατζηπέτρος, Κωνσταντίνος Καρύδας και έξι ακόμη κηρύχθηκαν αθώοι. Τέλος αξίζει να επισημανθεί ότι οι ποινές με απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή μετατράπηκαν σε ισόβια κάθειρξη.
